Açık Piyasa İşlemleri (APİ) Nedir? Çeşitleri Nelerdir?
Türkiye’de Açık Piyasa İşlemleri, Merkez Bankası tarafından finans piyasalarında faiz oranlarını (kısa vadeli) politika faizleri dengesinde oluşmasını sağlamak amacıyla, likiditeyi düzenlemek için kullanılmaktadır.Açık Piyasa İşlemleri Merkez Bankası Kanunu’nun 52’nci ve 56’ncı maddeleri istinaden yürütülmektedir.
Açık Piyasa İşlemleri, Hazineye ya da Kamu Kurum ve Kuruluşlara kredi sağlamak amacıyla yapılmamakta olup sadece para politikası amaçları doğrultusunda yürütülmektedir. Bu anlamda Merkez Bankası tarafından belirlenmekte olan Politika Faizi, bir hafta vadesi olan repo ihale faiz oranını ifade etmektedir.
Açık Piyasa İşlem Çeşitleri Nelerdir?
Depo Nedir?
Depo, Merkez Bankasının belirli vadeler ile bankalara sağlamakta olduğu teminat ve limitleri çerçevesindeki mevduat imkanıdır. Bankalar, Merkez Bankasının ilan etmiş ettiği aynı gündeki faiz oranlarının, Türk Lirası şeklinde borç alıp verebilmektedir.
Bu amaçla Depo imkanı, Merkez Bankası bünyesinde faaliyet göstermekte olan Bankalararası Para Piyasası aracılığı ile sağlanmaktadır.
Kotasyon Yöntemiyle Gerçekleştirilen Depo İşlem Verileri
Kotasyon Yöntemiyle Gerçekleştirilen GLP Depo İşlem Verileri
Repo Nedir?
Repo işlemleri, genel olarak piyasadaki geçici likidite sıkışlığı yaşandığı zamanlarda, bankacılık sisteminin likiditesinin belirli bir süre arttırılması amacıyla yapılmaktadır.
Merkez Bankası, açık piyasa işlemleri yapmaya yetkisi bulunan kuruluşlardan ileri tarihte tekrar satmak taahhüdüyle kıymet alımı alır. Bu süreç itibariyle;
- Sözleşme tarihi, işlemin yapıldığı tarihi ifade eder.
- Söz konusu kıymet, işlem sırasında belirlenen fiyat üzerinden alınmaktadır.
- Kıymetin geri satım fiyatı, alış işleminin yapıldığı tarihte belirlenmektedir.
- İşleme taraf kuruluş, işlem vadesinde kıymeti geri almayı taahhüt etmektedir.
Merkez Bankası net fonlaması, depo+repo işlemlerinin genel toplamını ifade etmektedir.
İhale ile Gerçekleştirilen Repo İşlemleri Verileri
Kotasyon Yöntemiyle Gerçekleştirilen Repo İşlemleri Verileri
Ters Repo Nedir?
Ters repo işlemleri; repo işlemlerinin tersine genellikle piyasada geçici likidite fazlası yaşandığı zamanlarda, fazla olan likiditenin piyasadan çekilmesi amacıyla yapılmaktadır.
Merkez Bankası, portföyünde bulunan kıymetleri açık piyasa işlemleri yapmaya yetkisi bulunan kuruluşlara işlem tarihi itibariyle sözleşme yaparak; işlem sırasındaki fiyattan, ileri bir tarihte geri almak taahhüdüyle satış yapar. Bu süreç doğtultusunda;
- Sözleşme tarihi, işlemin yapıldığı tarihi ifade eder.
- Söz konusu kıymet, işlem sırasında belirlenen fiyat üzerinden satılmaktadır.
- Kıymetin geri alım fiyatı, satış işleminin yapıldığı tarih üzerinden belirlenir.
- İşleme taraf kuruluş, işlem vadesinde kıymeti geri satmayı taahhüt etmektedir.
İhale ile Gerçekleştirilen Ters Repo İşlemleri Verileri
Kotasyon Yöntemiyle Gerçekleştirilen Ters Repo İşlemleri Verileri
Doğrudan Alım İşlemleri Nedir?
Doğrudan alım işlemleri, genel olarak piyasada kalıcı likidite ihtiyacı olduğu zamanlarda açık piyasa işlemi yapmaya yetkili kuruluşlar tarafından gerçekleştirilmektedir. Bu doğrultuda Merkez Bankası, tedavülde bulunmakta olan kıymetleri, işlem tarihinde belirlenen fiyatlar üzerinden ve işlem *valöründe bu kuruluşlardan satın almaktadır.
* İşlem yapılış tarihi ile işlemin gerçekleşme tarihi arasında bulunan farkı tanımlamaktadır.
İhale ile Gerçekleştirilen Doğrudan Alım İşlemleri Verileri
Kotasyon Yöntemiyle Gerçekleştirilen Doğrudan Alım İşlemleri Verileri
Doğrudan Satım İşlemleri Nedir?
Doğrudan satım işlemleri, genellikle piyasada kalıcı likidite fazlalığı olduğu zaman açık piyasa işlemi yapmaya yetkili kuruluşlar ile gerçekleştirilir. Bu çerçevede Merkez Bankası; tedavülde bulunan kıymetleri, işlem tarihinde belirlenmiş fiyat üzerinden ve işlem valöründe söz konusu kuruluşlara satışını gerçekleştirmektedir.
İhale ile Gerçekleştirilen Doğrudan Satım İşlemleri Verileri
Kotasyon Yöntemiyle Gerçekleştirilen Doğrudan Satım İşlemleri Verileri
Likidite Senedi İhracı Nedir?
Likidiye Senedi İhracı, para politikasının etkinliğinin arttırılması isteğiyle piyasadali fazla likiditenin düşürülmesine yönelik kullanılmakta olan bir esntrümandır. Merkez Bankası Kanunu’nun 52’nci maddesi; “Kendi nam ve hesabına vadesi 91 günü geçmeyen likidite senetleri ihraç edilebilmektedir.” hükmü bulunur.
İkincil piyasada da işlem görebilen likidite senetleri, Merkez Bankası tarafından gerekli taktirde erken ifta edilebilmektedir. Bu senetler sadece, açık piyasa işlemlerinin etkinliğini arttırılması amacıyla kullanılmaktadır. Bu nedenle, likidiye senetleri yatırım aracı değildir.
Likidite Senedi İhraç İşlemleri Verileri
Türk Lirası Depo Alım İhalesi İşlemleri Nedir?
Türk Lirası Depo Alım İhalesi; Merkez Bankasının, Türk lirası likidite fazlalığını gidermek amacıyla etkinliğini arttırılması için bankalardan ihale yöntemi ile Türk lirası depo alma işlemleri olarak tanımlanmaktadır.
